Hiểu biết sâu sắc về cơ thể học sẽ giúp bạn nhận biết sự vận động ở gốc độ tinh tế hơn bằng cách giúp bạn cảm nhận toàn bộ cơ thể – không chỉ là những phần cơ thể rời rạc- mình tốt hơn. Mạng lưới mô liên kết, thường được biết với tên gọi là mạc, đan kết với nhau tạo thành một lưới chỉnh thể.

“Nếu tôi hỏi bạn tim là gì, thế nào bạn cũng sẽ bảo tim như cái máy bơm. Rồi bạn sẽ tả phổi như cái ống bể, thận như máy lọc, còn não thì rõ ràng là cái máy tính. Chúng ta thường xem cơ thể của mình là những phần rời rạc của một cái máy nào đó chỉ vì chúng ta đang sống trong thời đại công nghiệp – và rõ ràng cơ thể con người được mô tả như là một “cỗ máy mềm”, đúng là cái từ cái ông làm khoa học René Descartes nghĩ ra hồi thế kỷ 17.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi hầu hết các cuốn sách về giải phẫu học đều chỉ ra cho bạn thấy các bộ phận cơ thể-cơ này, dây chằng kia -như thể chúng ta là một vật được gắn liền với nhau như chiếc xe lắp ráp, hay chiếc iPhone lắp ráp. Nhưng thay vì dây đai và bo mạch chủ thời gian, chúng ta có cơ gân kheo và cơ nhị đầu. Một tập bản đồ giải phẫu là một công cụ hữu ích để tiếp nạp kiến thức, nhưng  sai lầm xảy ra khi chúng ta bắt đầu nghĩ rằng con người thực sự được tạo ra theo lắp ghép đó. Những gì thực tế bên dưới lớp da của chúng ta khác hoàn toàn với những gì chúng ta thấy trong hình vẽ, sách vở.

Cơ thể con người giống như một cái cây hơn là một cỗ máy. Cơ thể chúng ta lớn lên từ một hạt giống bé tí, một tế bào đơn lẻ, cụ thể hơn từ một cái trứng được thụ thai, cỡ chừng đầu mũi kim, không có kết dính gì với nhau. Hạt giống bé tí này nhận đầy đủ dinh dưỡng và điều kiện để phát triển thành một đứa bé không biết làm gì ngoài la khóc, rồi dần dần lớn hơn chút thành một đứa nhỏ biết đi tăng động, rồi đến một đứa tuổi teen ít suy nghĩ và cuối cùng là một người lớn trưởng thành”

Khi chúng ta trưởng thành, cơ thể chúng ta bao gồm khoảng 70 nghìn tỷ tế bào, tất cả đều được bao bọc bởi một mạng lưới mô mỡ lỏng – có thể hình dung như một tấm vải to dày, nhờn giúp giữ cơ thể chúng ta vững chắc, đồng thời liên tục và có cách điều hướng mọi chuyển động cơ thể rất thú vị.

Theo lý thuyết hóa sinh học cổ điển trong hệ thống cơ xương, cơ kết nối xương ở phần gân, nơi chạy qua các khớp và giữ cho xương cố định và bị hạn chế bởi các bộ phận máy móc có tên gọi dây chằng. Nhưng tất cả các thuật ngữ giải phẫu này, và sự chia cách mà chúng hàm ý là không đúng. Không có dây chằng nào tồn tại riêng lẻ, thay vào đó chúng hòa lẫn vào các mô liên kết mô quanh mô mạch để bao bọc quanh xương và các cơ bắp xung quanh và các thớ mạc. Điều này có nghĩa là bạn không được lắp ráp ở những nơi khác nhau và dán vào nhau – thay vào đó, tất cả các bộ phận của bạn đã phát triển lên cùng nhau bên trong chất kết dính.

Ví dụ, cơ tam đầu được ghép cùng với lưới mạc liên kết với các cơ xung quanh nằm trên, dưới, trái phải với cơ tam đầu, cũng như kết nối với các dây chằng sâu trong cả hai vai và khuỷu tay. Nếu bạn co cơ tam đầu trong tư thế tấm ván, toàn bộ cấu trúc liên kết nói trên sẽ chịu tác động và bị ảnh hưởng.  Toàn bộ cơ thể của bạn tham gia vào việc thực hiện tư thế này cùng lúc, không chỉ riêng lẻ cơ tam đầu, cơ ngực, hay cơ bụng.

Vậy bài học trong yoga ở đây là gì? Khi bạn thực hiện các tư thế yoga, hãy quan sát từng phần và toàn bộ cơ thể của bạn, không chỉ dừng việc quan sát ở những nơi được căng duỗi. Nên nhớ chỉ cần bạn thả long đôi bàn chân, cảm nhận ở hông sẽ khác. Chỉ cần thay đổi vị trí bàn tay, cổ sẽ được thử giản.

Kiến thức cơ bản về mạc

Mạc là một tấm vải sinh học, một mạng lưới mô kết nối, có mục đích giữ cơ thể chúng ta thành một khối. Mạng lưới collagen này chứa chất lỏng và chất xơ được tạo thành từ một “ma trận ngoài tế bào”, được sản sinh bên trong tế bào mô liên kết và sau đó được đẩy ra trong không gian giữa các tế bào. Ma trận kết cấu sợi-gel vẫn là một phần trực tiếp của môi trường trong từng tế bào, tương tự như cách cellulose giúp cung cấp cấu trúc cho các tế bào thực vật. (Hãy nhớ rằng, chúng ta giống như một cái cây hơn là một cỗ máy.)

Bản đồ cơ thể con người The Anatomy Trains cho thấy lớp mạc cơ. Bản đồ này vẽ 12 kênh mạch mạc cơ của toàn bộ cơ thể rất rõ ở các lớp cắt. Trong khi hầu hết các sách giáo khoa giải phẫu thể hiện các lớp cơ không có lớp mạc, bản đồ The Anatomy Trains minh họa chức năng sâu hơn của mạc, – như các đường kết nối dọc cơ thể nơi nhận biết được sự căng, cảm nhận cơ thể, bao lấy mạng lưới thần kinh cơ, làm nhiệm vụ giữ cho bộ xương của bạn có hình dạng,  điều hướng chuyển động và liên kết với các thói quen tư thế. Hiểu được các đường này hoạt động như thế nào có thể giúp bạn hiểu biết sâu hơn về cơ thể học để thực hành yoga của bạn. Chẳng hạn, trong tư thế Chó cúi, bạn đang trải dài toàn bộ các mặt trước của đường nối – các đường màu xanh lá cây – từ đỉnh ngón chân của bạn lên đến hai bên cổ của bạn ở phía sau hộp sọ của bạn. Bạn cũng đang thử thách cả bốn đường cánh tay. Khi bạn đạt được sự cân bằng đúng trong tư thế này, bạn có thể cảm nhận được sự căng, sự dễ chịu, sự vững chắc, nỗ lực thông qua lưới mạc của mình.

Bài viết _ Yoga Journal 

Ảnh minh họa _ Body in Focus

Dịch _ Yogavietnam